"Verandering is de enige constante." Je leest en hoort het veel maar hoe ga je er mee om? Veranderingen volgen elkaar inderdaad razendsnel op en als je niet uitkijkt verdwaal je in een vastzittend systeem waarvan iedereen de lelijke patronen kan aanwijzen maar niemand de weg naar buiten weet. Machteloosheid, frustratie, gevoelens van falen en tekort schieten nemen bezit van je. Waar mensen werken, leven en met elkaar communiceren ontstaat vanzelf een systeem dat je zou kunnen voorzien van labels. Gezond, toxisch, vruchtbaar, corrupt, ontzield, bezield, veilig, onveilig, functioneel of disfunctioneel.
Daar blijft het vaak bij. We kunnen het zo goed aanwijzen en benoemen, maar er iets aan doen blijkt ingewikkeld, ongemakkelijk, lastig, moeizaam, kostbaar, inefficiënt, en vooral: confronterend en vervelend. Laat ik je geruststellen dat dat echt heus anders kan. Als je de moed op kunt brengen om open te staan voor het veranderen van je eigen overtuigingen, kaders, denkraampjes, aannames, blokkades en superkrachten.
Als ik benaderd word voor een cultuur- of leiderschapsvraagstuk, komen tijdens het intakegesprek onderstaande stellingen en uitspraken veelvuldig voor:
We weten al heel lang dat er binnen dit team een ongezonde dynamiek bestaat.
Onze organisatie is niet echt onveilig, maar we krijgen wel veel meldingen van onveiligheid. We denken dat het wel meevalt maar we willen er aandacht aangeven.
Ons leiderschapsteam is verre van aligned. We hebben hulp nodig om beter samen te werken en de organisatie goed te leiden. Onze neuzen staan alle kanten op.
We hebben al meerdere onderzoeken en cultuurscans gedaan, maar niets heeft geholpen. We zijn het langzaamaan aan het opgeven.
We hebben geconcludeerd dat kunstmatige harmonie onderdeel is van onze familiecultuur.
Ja, die grensoverschrijdende gevallen nemen wel toe hier. Het verloop in onze organisatie is erg hoog maar dat hebben we geaccepteerd.
Er heerst hier een cultuur van wantrouwen, dat merk je aan alles.
Cultuur verander je toch niet zolang de leiders geen goed voorbeeld geven.
Het is verdomd lastig om leiding te geven aan een groep mensen die gezamenlijk een cultuur in stand houden die het collectief niet langer dient - of zelfs tegenwerkt.
Leiders, directeuren en management teams weten vaak niet waar te beginnen met verandering in de organisatiecultuur. Het wordt gedelegeerd naar 'beneden'. Het is het 'pakkie an' van de teamleiders, de clustermanagers, de afdelingsdirecteur of de chef. Die moet het regelen. Part of the job.
patronen doorbreken
Toch werkt het zo niet. Ik zie binnen organisaties veel dezelfde patronen en heel af en toe één team of afdeling die de weg naar voren heeft gevonden. Een groepje pioniers. Een team dat de eigen patronen gezond heeft weten te maken. Het vervelende is dat deze voorbeeldige groepen en leiders op termijn sneuvelen in het spel van de grotere patronen. Als de grotere patronen niet doorbroken én veranderd worden, zal elk kleiner patroon (hoe positief ook) worden verdrongen. Dat betekent niet dat er met een kleine beweging geen grote impact kan worden gemaakt. Integendeel. Mijn observatie en inmiddels ook wel bevestigde overtuiging: als de leiders een shift maken, is cultuurverandering mogelijk. Leiders moeten verandering mogelijk maken, faciliteren en uitdragen. Zonder beweging aan de top, geen duurzame beweging in de rest van de organisatie.
het systeem veranderen
Het systeem domineert vaak de bedrijfscultuur. De structuren bepalen deels het gedrag en structuren kunnen verandering tegenwerken. Wij mensen werken (vooralsnog) in georganiseerde systemen die ons 'nuttige' gedrag voor een groot deel bepalen en beoordelen. We bedenken functies, rollen, takenpakketten en kpi's, maar we blijven groepsdieren die primair gedreven en gevormd worden door persoonlijke relaties. We zijn gevoelig voor ranking, maar ook invoelende wezens die zich graag laten leiden als de leider 'klopt', visie en inspirerende energie brengt. Informele leiders zijn daarmee net zo belangrijk voor veranderingsprocessen als formele leiders.
Leiderschapsteams kunnen verandering stimuleren door: ruimte te geven, te inspireren, visie te vormen en innovatieve initiatieven te ondersteunen. Leiden door los te laten, maar niet door uit te checken. Leiders die 'in control' willen zijn, zorgen voor stagnatie. Het stimuleren van natuurlijke groei is essentieel voor een succesvolle organisatie die draait op een veilige, inspirerende organisatiecultuur.
moed, openhartigheid en overgave
Het klaarstomen van leiderschapsteams voor verandering en transformatie begint met het ontdekken van het persoonlijk leiderschap van eenieder. Het begint met bewustzijn. Bewust zijn van jouw rol in het geheel, jouw houding en kwaliteiten, jouw patronen en blokkades. Als leider, maar vooral als mens. Ieder levensverhaal geeft handvatten voor uniek, persoonlijk leiderschap. Je levensverhaal is jouw leiderschapsverhaal. Jezelf kennen, erkennen en waarderen wat je hebt ervaren (zonder oordeel) is stap 1. Veel leidinggevenden willen liever niet als kwetsbaar gezien worden. Uit angst om niet langer voor vol aangezien te worden. Vanuit een overtuiging dat leiders 'sterk en onverwoestbaar' moeten zijn. In de leiderschapsreizen die ik heb begeleid is steeds weer naar voren gekomen dat de kracht van leiderschap echt schuilt in zelfacceptatie, daar open over delen - en de lessen herkennen zodat je blokkades kunt oplossen. Makkelijk? Nee. Maar eenmaal over de brug komt de beloning van de onthulling in tienvoud. Keer op keer. Eigenlijk altijd.
Get out of the boardroom
In de leiderschapsreizen of 'journeys' die ik heb begeleid, zitten een aantal elementen die buitengewoon waardevol - en misschien wel essentieel zijn voor het ontwikkelen van veranderleiderschap.
Om anderen door de ongemakken van verandering te kunnen leiden moet je bereid zijn om je over te geven aan een groepsproces waarvan je het programma niet kent.
We gaan de natuur in. Altijd. Geen onderhandeling over mogelijk. Naar buiten, bewegen en vertragen. Geen droevige vergaderruimtes of deprimerende hotels. We gaan ademhalen. Minstens drie dagen (met twee overnachtingen). Liefst langer.
We schakelen af en uit. Geen telefoons, geen mail, geen auto. No escape. Overgave. En nee, we zeggen niet wat we gaan doen. Dat merk je vanzelf wel.
We landen in het vertrekpunt. Of the point of no return, zo je wilt. Waarom zijn jullie Hier? Waarom zijn Jullie hier? Waarom Nu?
Sensing en Presencing. De essentie van leiderschap is persoonlijke groei. We ontmoeten elkaar en zijn echt aanwezig. Van mens tot mens. We onderzoeken betekenis. Van Ik naar Wij naar Collectief. We dalen af en ontdekken, voelen, reflecteren en delen. Komt niet echt denkwerk aan te pas. Alle persoonlijke verhalen bieden inspiratie, lessen en herkenning.
Reflect en Connect. We bekijken patronen, bespreken reflecties en verbinden de punten. Samen, in dialoog en ontspanning. Holding space is base camp.
Feedback en Feel Forward. We leren anders communiceren, zijn verbonden en vormen eenheid in verscheidenheid. We kennen elkaars verhalen en kwaliteiten en kunnen daardoor richting geven aan een nieuwe stap. We vormen een gezamenlijke, afgestemde visie. We zijn klaar om te veranderen.
Up close and personal. We geven echt commitment: aan elkaar, aan jezelf, de gezamenlijke opdracht en de nieuwe weg die we samen in willen slaan.
Check-out. We maken afspraken die blijven.
Wil je met jouw collega's, MT of leiderschapsteam verandering écht leren leiden? Dan help ik je samen met mijn team graag verder.
We regelen alles van A tot Z, door:
Een reis te ontwikkelen (in Nederland of daarbuiten) waarbij we de natuur in gaan en je slaapt op inspirerende plekken. Uiteraard volledig verzorgd met overheerlijke maaltijden en uitzichten.
Echt te vertragen en tijd te maken voor belangrijke dialogen.
Nieuwe inzichten te ontwikkelen, die je thuis en in je dagelijkse leven niet kunt ontwikkelen.
Een veilige duik in het diepe te nemen en daar volledig van te genieten.
Verandering te leren omarmen, door alle vraagtekens en onzekerheid heen.
Je ogen ogen te openen, opnieuw - en volledig te landen in je eigen leiderschap.
Jullie met elkaar te laten verbinden in vertrouwen, waardoor jullie samenwerking een heel andere wereld aan mogelijkheden opent.
Cultuur bestaat altijd tússen mensen. Mensen zijn voortdurend in beweging en veroorzaken zelf verandering. Elke verandering heeft impact. Cultuur is een tijdelijke landingsplaats temidden van veranderingen en systemen. De cultuur geeft handvatten en informatie over de betekenis die mensen en teams gezamenlijk aan zaken en gebeurtenissen geven. Het ontleden en begrijpen van cultuur is nodig om positieve veranderingen in gang te zetten. Inzicht en helderheid als basis voor verandering. Leiderschap is essentieel voor groepen om in beweging te komen en te blijven.
Meer weten over organisatiecultuur, leiderschap en verandering? Ik help je graag verder.